29Başarılı bir mucit; James Dyson

Mar

Mucitler, Yıldızlı Pekiyi Add comments Başarı öyküleri, patent merkezli inovasyon yapısının neye benzediğine ilişkin tümden gelim yapmak için iyi birer kaynak. Geliştirdiği ürünler 3 milyar pound’dan fazla satan James Dyson’un başarı hikayesi ise yakın zamanda gerçekleşen en etkili inovasyon odaklı başarı öykülerinden biri.

Dyson elektrikli süpürgelerini bilirsiniz. Çift siklonlu, güçlü emme teknolojisi ile toz torbasız elektrikli süpürge kavramını ilk kez hayatımıza soktu.

Peki nasıl oldu da böyle bir fikir aklına geldi? Nasıl oldu da kimse bu fikri taklit edemedi ve patlayan satışlarıyla elektrikli süpürge pazarında bir anda inanılmaz rakamlara ulaştı?

İşte resmi sitesinde bile “Maalesef, çoğu eğitim sistemi, çocuklarımızı akademik konulara yönlendirirken yeni şeyler yapmak için ellerini kirletmekten uzaklaştırıyor.” diyebilen ve Edison’un “Buluş yapmak %1 ilham ve %99 terlemektir” sözünü haklı çıkaran bir mucit başarı öyküsü…

2 Mayıs 1947′de İngiltere’nin Norfolk şehrinde doğan James Dyson 1966-1970 yılları arasında Royal College of Arts’ta mobilya tasarımcılığı ve iç tasarım okumuş bir endüstriyel tasarımcıdır. Henüz okul yıllarında tasarladığı Sea Truck (Deniz Kamyonu) 500 milyon sterlinden fazla satış yapmıştır. Bundan birkaç yıl sonra tasarladığı Ballbarrow adlı el arabası ise 3 yıl içinde pazar lideri olmuştur.

Büyük icadı olan siklon esaslı elektrik süpürgesi ile ilgili fikri, 1978′de ballbarrow adlı elarabasının boya bitiş odasında hava filtresinin tıkanıklığını incelerken elde eder. Buluşları doğuran en önemli kaynak ihtiyaçlardır. Tıpkı elektrik süpürgelerindeki toz torbalarında olduğu gibi boya filtresinin tozlarla tıkanmasını engellemek üzere toz partiküllerini santrifüj kuvvetiyle yer çekimine göre 100.000 kat daha güçlü şekilde savurarak ayıran endüstriyel boyda bir siklonik kule geliştirir.

Aklına aynı mantık elektrik süpürgelerine uygulanabilir mi sorusu gelir. Bu fikri hayata geçirmek için denemelere başlar. Tam 5 yıl boyunca 5.127 prototip yapar ve sonunda amacına ulaşır. Buluşuna 1980′de ingilterede yaptığı patent başvurularından rüçhan alan Amerikan patent başvurusu, 1984 yılında US 4,593,429 numarasıyla patent belgesine hak kazanır. G-force adını verdiği bu yeni elektrik süpürgesi Japonya’da büyük ilgi uyandırır ve statü sembolü olan bu ürünün tanesi 2000 dolara satıldığı gibi 1991′de japonların uluslararası tasarım ödülünü de alır.

Bir yandan da dünyanın önde gelen ev aletleri üreticilerine patent lisansını satmak ve ürünü ürettirmek ister ama buna kimse yanaşmaz (büyük hata!). Ardından japonyada elde ettiği başarıdan kazandığı lisans gelirleriyle kendi araştırma merkezi ve fabrikasını kurar. Diğer yandan elektrikli süpürgesini geliştirmeye devam eder. Piyasaya DCO1 koduyla çıkardığı ilk dyson markalı elektrikli süpürgesiyle ingilterede satışları en hızlı artan elektrikli süpürge markası olur. 1999′da yükselişi gören Hoover, Dyson’un Dual Cyclon olarak markalaştığı patentli teknolojiyi taklit eder ancak Dyson’un açtığı dava ile 5 milyon dolar ceza ödemek zorunda kalır. Patentin sağladığı tekeli çok iyi bir fırsata çeviren Dyson, tek toz torbasız elektrikli süpürge üreticisi olarak faaliyetlerine devam eder.
Bu arada geliştirmelerini sürdüren ekibi siklonik odaları 8 parçaya bölerek çapı küçülttüklerinde zaten çok yüksek olan emme veriminin %45 arttığını tespit ederler. Root8cyclone olarak marka tescili yapan firma yeni geliştirdiği tüm teknolojileri patent ile korumaya devam eder.

En son geçtiğimiz aylarda The Ball markasıyla ballbarrow’dakine benzer bir tekerleğe sahip elektrikli süpürgeyi piyasaya sürdü. 2005 yılında ABD’de adet olarak değil ancak kazanç olarak en büyük elektrikli süpürge satıcısı oldu.

Maliyetler yüzünden üretimini İngiltere’den Malezya’ya kaydırsa da mühendislik ve ürün geliştirme departmanlarını kendi ülkesinde tutmaya devam ediyor. BBC’de Çin, Mühendislik ve hizmet sektörüne aşırı değer verilmesine yönelik muhalif tutumu ile eğitime ilişkin düşüncelerini içeren hoş bir yazı var. Tavsiye ederim.

İşte çalışkan, parlak fikirlerini hayata geçirmek için denemeler yapmaktan yılmayan ve inovasyon ile nasıl karlılığı yüksek bir model oluşturulabileceğine dair somutlaşmış bir isim. James Dyson..